Dat de dood confronterend en definitief is weten we allemaal. Er bestaat ook geen handleiding hoe hier mee om te gaan. Voor volwassenen al een heftig proces. Hoe werkt dit eigenlijk bij kinderen? Hoe leg je uit wat de dood is?
De dood is een ongrijpbaar concept voor kinderen. De onomkeerbaarheid is simpelweg niet te begrijpen. Daarom steeds dezelfde vragen als “waarom komt papa niet meer terug?”, “wordt oma dadelijk weer wakker?”. Blijf geduldig en beantwoord keer op keer eerlijk de vraag. Maak er liever geen verzachtend verhaal van. Houd ook zeker eigen verdriet niet verborgen. Indirect leert een kind zo het verdriet te verstoppen voor de buitenwereld. Dat het er niet mag zijn. Het is juist belangrijk kinderen te laten beseffen dat de dood bij het leven hoort. Dat je verdrietig mag zijn. Dat je boos mag zijn. Deel het verdriet met het kind. Een erkenning van het kind en beider verdriet. Het delen zorgt tevens voor de koppeling oorzaak-gevolg. Het delen intensiveert de band met het kind.
Het is niet mooier te maken dan het is. Betrek kinderen bij alles. Bij het ziekbed, ziekenhuis, begraafplaats, het opbaren etc. Blijf uitleggen! Vertel eerlijk hoe het is. De vraag wat dood precies is is als volgt te beantwoorden: “Het hart pompt geen bloed meer door het lichaam. Als het hart niet meer klopt zijn we kapot.” Plastisch? Absoluut. Toch is dit passend voor kinderen. Zeker als je weet dat zij anders schakelen dan volwassenen. Dat zal ik onderstrepen met het mooiste citaat ever! “Mijn papa is dood. Hij doet het niet meer. En vanavond eten wij pannenkoeken.” Klare taal, niet?
Verdriet doet pijn. Punt. Eigen verdriet bovenop het zien en voelen van het verdriet van jouw kind. Helemaal heftig. Wat te kunnen doen? Natuurlijk is het goed kinderen aan te moedigen te praten over het verlies. Te stimuleren hun emoties te uiten. Het is minstens zo belangrijk aan te moedigen dingen te ondernemen. Te gaan spelen of sporten. Eigenlijk om gewoon de dagelijkse routine weer op te pakken. De balans vind je gaandeweg vanzelf. Naast dat tijd an sich al ‘helend’ is.
De dood van een dierbare verwerk je nooit. Je overleeft het. Je leert ermee leven. Voor mij een eye-opener en van grote hulp.
Groetjes,
Christel B
Bronnen: dela.nl / psychogoed.nl / rouwbehandeling.nl / in-de-wolken.nl / en eigen ervaring
